مصائب مسجدالاقصی در گذر زمان

با
وجود درخواست فلسطینی ها از جهان عرب و اسلام هنوز کشورهای اسلامی و عربی
هیچ اقدام عملی برای توقف  جنایت اسرائیل در باره تخریب مسجدالاقصی انجام
نداده اند .

سال هاست که بولدوزر‌های اسرائیلی
منازل نزدیک به این مسجد را به بهانه ساخت پلی برای ارتباط مناطق اسرائیلی
با مسجد‌الاقصی تخریب کردند و این امر و اقدامات اینچنین همچنان اعتراض
فلسطینی ها را در پی دارد.

مسجد الاقصی:

مسجدالاقصی
در جنوب حرم شریف واقع شده است. خلیفه عبدالملک بن مروان اموی شروع به
ساختن این بنا نمود و فرزند وی ولید بن عبدالملک در سال 705م آن را به
پایان برد؛ حرم شریف این مکان مقدس شامل مسجدالاقصی، مسجد صخره با گنبد
طلایی آن و صحن‌ها و ساختمانهای پیرامون آن است که جمعاً به مساحت 14
هکتار بر فراز کوه "موریا" قرار دارد و 14 دروازه از جمله درهای اسباط،
حطه، شرف ‌الانبیا، ناظر، نو، قطانین، مطهره، سلسله، مغاربه (مغربیان) و
دروازه طلایی، اتاق ‌های متعدد، 8 چاه در صحن صخره و 17 چاه در حیاط
مسجدالاقصی و جمعاً 4 گلدسته از جمله آثار این بخش می‌باشد.

طول
این بنا به 80 متر و عرض آن به 55 متر می ‌رسد و اکنون به 53 ستون مرمری و
49 ستون مربع ‌شکل استوار است. درهای مسجد در زمان امویها از طلا و نقره
پوشیده شده بود، اما به فرمان ابوجعفر منصور صفحات طلا و نقره را کندند و
به دینار تبدیل نمودند و به مصرف مسجد رساندند؛ در اوائل قرن پانزدهم برخی
از قسمتهای مسجد مورد مرمت قرار گرفت و گنبد و ابواب شمالی آن ساخته شد.

آنگاه
که صلیبی ها بیت ‌المقدس را اشغال کردند؛ بخشی از مسجد را به کلیسا و بخش
دیگر را به محل سکونت سواره نظام و انبار ذخائر خود تبدیل نمودند، ولی
هنگامی که صلاح‌الدین ایوبی بیت ‌المقدس را از آنان بازپس گرفت؛ به اصلاح
و مرمت مسجد امر کرد و محراب آن را بازسازی نمود، گنبد آن را معرق ‌کاری
کرد و منبری زینت ‌یافته با عاج و آبنوس از حلب آورد و در سمت راست محراب
قرار داد؛ این منبر تا زمان آتش ‌سوزی مسجد توسط یهودیان در تاریخ
21/8/1969 باقی بود.

پادشاهان بنی ایوب و ممالیک و سلاطین
بنی‌عثمان نسبت به مسجد عنایت و توجه داشتند و رواق ها در آن ساختند. سقف
آن را تعمیر کردند و با کاشی معرق و مرمر زینت بخشیدند. دیوارها را تعمیر
کردند و کف آن را با قالیهای ایرانی پوشاندند.

در سال 1927م.
ضایعاتی به مسجد وارد آمد؛ لذا شورای اعلای اسلامی به منظور تعمیر و
بازسازی مسجد از کشورهای عربی و اسلامی استمداد جست. بزرگترین و مهمترین
مرحله این عمران، برداشتن ستونهای قدیمی بود که گنبد بر آنها استوار بود و
به جای آنها شصت ستون جدید که پی آنها از بتن مسلح بود، قرار داده شد.

پس
از آن بر اثر زلزله، به برخی از رواقها و اجزای مسجد صدمه وارد شد که مجلس
اسلامی با استفاده از اموال اوقاف به مرمت آن پرداخت. رواق شرقی را منهدم
کرد و از نو بنا نمود. رواق میانی را نیز بازسازی کرد و ستونهای مورد نیاز
را از ایتالیا آورد. زیر مسجدالاقصی دهلیزی وسیع وجود دارد که به اقصای
قدیم موسوم است و آن عبارت است از سلسله ‌ای از طاقها که بر ستونهای محکم
و قطور استوار شده است.

قبله اول و بازخوانی حوادث تاریخی

در
تاریخ 21/8/1969 (بیست و یکم آگوست) رژیم صهیونیستی اعلام کرد یک فرد
دیوانه بنام "دنیس مایکل روهان" "Dennis Michael Rohan" مسجدالاقصی را به
آتش کشید. گرچه اسرائیلی ها اعلام داشتند که این فرد استرالیایی یک مسیحی
دیوانه بود، اما برخی منابع معتبر نیز بر این عقیده هستند که وی یک یهودی
توریست بود و از لحاظ سلامت عقلی نیز هیچ مشکلی نداشت.

به گزارش
مهر، همچنین آثار حریق دلالت بر آن دارد که اشخاص دیگری روهان را در آتش
زدن این مسجد از خارج آن و از یکی از پنجره ‌های مشرف به باب ‌المغاربه
(که اسراییلیها آن را منهدم کردند) هدایت و کمک کردند. در این آتش ‌سوزی
منبر مسجدالاقصی تخریب شد. منبری که توسط نورالدین زنگی سفارش ساخت داده
شده بود بعد از جنگهای صلیبی و فتح بیت ‌المقدس در سال 1187 یعنی دوران
مسیحیت توسط صلاح ‌الدین ایوبی از حلب به بیت ‌المقدس آورده شده بود.

بخش
به آتش کشیده شده مسجدالاقصی 1500 متر مربع از 4400 متر مربع مساحت کلی
مسجد را در بر می‌گرفت. در این آتش‌ سوزی منبر صلاح ‌الدین ایوبی،
مسجدعمر، محراب ذکریا، مقام الاربعین، سه رواق ممتد از جنوب به شمال با
ستونها و ایوانها و تزئینات سقفی بر سطح مسجد فرو ریخت. دو ستون اصلی که
گنبد روی آن استوار بود و اجزایی از گنبد داخلی که مزین بود محراب و
دیوارهای جنوبی، پوشش مرمری و 48 پنجره گچی، شیشه‌های رنگی و فرشها، سوره
اسراء که با کاشیهای معرق و تذهیب شده نوشته شده بود و از بالای محراب به
سوی شرق امتداد داشت و بسیاری از تزئینات و آیات قرآنی طی این آتش‌ سوزی
از بین رفت.

البته تلاش برای تخریب این مسجد به همین جا ختم نشد و چند بار دیگر نیز تلاشهایی متعددی در این راستا صورت گرفت؛

-
در7 ژوئن 1967 نیروهای اشغالگر کلیدهای درب غربی باب المغاربه را توقیف
کردند و سپس این نیروها به سرعت، شهر را بعد از فرار اردنی ها تصرف کردند.

- در 16 نوامبر 1969 نیروهای اشغالگر "کنج فخریه" در جنوب غربی حرم الشریف را اشغال کردند.

-
در 14 آگوست 1970 گروه "گرشان شالوم" یک گروه افراطی که قصد داشتند مسجد
را تخریب و به جای آن معبد سلیمان را بنا کنند به زور وارد محوطه حرم شدند
که طی یک درگیری، دهها نمازگزار فلسطینی مجروح شدند.

- 28 ژانویه 1976 برای اولین بار دادگاه اسرائیل این مسئله را که نمازگزاردن در مسجدالاقصی حق یهودیان است ،تائید کرد.

- 11 نوامبر 1979 پلیس اسرائیل به سوی نمازگزاران در مسجدالاقصی آتش گشود و دهها تن از آنان مجروح شدند.

-
19 آوریل 1980 اولین کنفرانس علنی (نیمه مخفی ) یک گروه از خاخامهای یهود
و بزرگان یهود در قدس اشغالی برای پیدا کردن راههایی بمنظور آزادی معبد
کوهستان از دست مسلمانان تشکیل و در آن بر سیطره بر مسجدالاقصی فراخوان شد
و در همین روز سازمان امنای هیکل که یک سازمان تندرو یهودی است به حریم
مسجدالاقصی یورش برد.

-
20 اکتبر 1980 سازمان "کرن هاربیت" که سازمانی تندرو یهودی برای آماده
کردن ابزار و وسایل ویرانی مسجدالاقصی و بر پایی معبد سوم بر روی آثار
برجای مانده قبلی؛ تاسیس شد. این سازمان شاخه هایی هم در آمریکا دارد و
مقامهای اسرائیلی و اعضای کنیست اجازه حمله به مسجدالاقصی را دادند و به
دانشجویان دانشگاههای فلسطینی که در قبال آنها مقاومت کردند یورش برده به
طوریکه دهها تن از آنها در مقابل حمله پلیس کشته شدند.

- در 28 آگوست 1980 اشغالگران، تونلی در زیر مسجد حفر کرد

-
در 30 مارس 1982 نامه های متعددی به مقامهای اوقاف اسلامی ارسال و از آنها
خواسته شد تا معبد کوهستان را ترک کنند و اخطار داده شد که در غیر اینصورت
نتایج وخیمی به خاطر اشغال معبد ما برای آنها بوجود خواهد آمد نامه به
عبری ‌، انگلیسی ، فرانسوی ، اسپانیایی و لهستانی نوشته شده بود.

- در 11 آوریل 1982 یک سرباز اسرائیلی به نام آلن گودمن با تفنگ M16 به نمازگزاران شلیک کرد و 60 فلسطینی را کشته و مجروح نمود.

-
سال 1982 شاهد یک سلسله تجاوزات مکرر صهیونیستها به حریم قدس شریف بوده
است. در یازدهم آوریل، افراد یک گروه یهودی از پیروان سازمانهای افراطی
یهودی "جنبش امنای جبل‌ البیت" و "جنبش (غیرقانونی و تروریستی) کاخ" به
رهبری حاخام مئیرکاهانا تلاش کردند به داخل مسجدالاقصی یورش ببرند. بعدها
روشن شد که این تلاش پوششی بوده است برای یک تهاجم مسلحانه به "قبه
‌الصخره" این حرم مقدس توسط یکی از سربازان صهیونیست به نام "ایلین گوتمن"
انجام شد و بر اثر آن 2 تن از نگهبانان مسجد به شهادت رسیدند و آسیبهای
فراوانی به قبه ‌الصخره و ستونها و دیوارهای داخلی و خارجی مسجد وارد آمد.

پیش
از این تهاجم مسلحانه، سازمان تروریستی هاگانا، چند نامه تهدیدآمیز برای
اعضا شورای اوقاف قدس ارسال داشت که در آنها گفته شده بود اگر یهودیان از
ورود به داخل مسجد همچنان منع شوند اعضای شورا به قتل خواهند رسید و
مسجدالاقصی به آتش کشیده خواهد شد.

این یورش مسلحانه به
مسجدالاقصی، واکنش شدید و خشمگینانه در قدس و سایر شهرهای کرانه غربی را
برانگیخت و طی قیامی گسترده 9 تن از فلسطینیان شهید و 136 تن دیگر مجروح
شدند. با وجود واکنشهای شدید مسلمانان نسبت به تهاجم مسلحانه علیه
مسجدالاقصی، تلاشهای یهودیان افراطی برای ورود به داخل مسجد تکرار شد و در
ششم ژوئیه یک گروه از اعضای "جنبش امنای جبل‌البیت" که تقریباً هفتاد تن
بودند به بهانه برگزاری یک اجتماع همبستگی با ارتش اسرائیل که مشغول جنگ
در لبنان بود و به منظور نیایش و طلب پیروزی برای این ارتش، قصد ورود به
داخل مسجدالاقصی را داشتند که شهروندان فلسطینی و نگهبانان مسجد با آنها
درگیر شده و از ورودشان به صحنهای خارجی مسجدالاقصی جلوگیری کردند.

ساعت
سه سحرگاه 28 ژوئیه همین سال، 47 مسلح یهودی عضو یک جنبش مذهبی به نام
"یشیفه تو راه هکوهانیم" به رهبری حاخام "گرشون سلمون" به فرمان معاون
وزیر دفاع در امور اسکان، چند خانه عربی جنب حرم شریف از ناحیه غربی را که
متعلق به اوقاف اسلامی بود اشغال کردند و یک سری اثاثیه و تعدادی میز و
مقداری اسلحه به داخل آن خانه‌ها انتقال دادند و کنار پنجره ‌ها و روی پشت
‌بامهای مشرف به مسجدالاقصی، مستقر شدند.

هیئت اسلامی به
منظور حمایت از مسجدالاقصی پیامی خطاب به مسلمانان قدس منتشر کرد که
بلافاصله صدها شهروند عرب فلسطینی در صحنهای مسجدالاقصی حاضر شدند و سعی
کردند یهودیان مسلح را که خانه‌های مذکور را اشغال کرده بودند؛ از آنجا
بیرون کنند. در عین حال شهردار قدس اعلام اعتصاب همه‌جانبه کرد که در
نتیجه آن فضای هولناکی از تشنج بر شهر حاکم شد. در اینجا بود که پلیس
صهیونیستی مجبور شد یهودیان مسلح را از این خانه‌ها بیرون کند.

-
در سال های 1982 و 1987 توسط ارتش اسرائیل مراسمی نظامی در آنجا برگزار شد
و با مقاومت فلسطینیان رو به رو شد و 20 نفر از آنها شهید شدند.

- در 26 مارس 1983 ورودی اصلی بخش وقفی بیت المقدس به خاطر حفاری های اسرائیل تخریب شد.

- در 21 آگوست 1985 پلیس اسرائیل به یهودیان افراطی اجازه داد؛ در محوطه حرم به عبادت بپردازند.

-
در 4 آگوست 1986 یک گروه از حاخامها قانونی نهایی را صادر کردند که به
یهودیان اجازه می داد در حرم شریف به عبادت بپردازند و درخواست کردند که
در آنجا یک کمیته ایجاد کنند .

- در 12 می 1988 سربازان اسرائیلی
به سوی تظاهرات مسالمت آمیز مسلمانان در حرم الشریف آتش گشودند و حدود یک
صد نفر از فلسطینیان را کشتند.

- 8 اکتبر 1990 پلیس اسرائیل
کشتاری را در نمازگزاران فلسطینی در مسجدالاقصی مرتکب شد 22 نفر کشته و
دهها تن دیگر مجروح شدند؛ این کشتار در واقع انتفاضه اول را شعله ور کرد.

- در 8 آگوست 1990 مقام های اسرائیل در مسجدالاقصی به قتل عام 22 نماز گزار و مجروح ساختن بیش از 200 نفر دست زدند.

-در25 ژولای 1995 یک دادگاه عالی اسرائیل قانونی را تصویب کرد که به یهودیان اجازه می داد در معبد کوهستان (مسجدالاقصی) عبادت کنند.

-24
ژوئن 1996 دولت اسرائیل به ریاست بنیامین نتانیاهو و ایهود اولمرت شهردار
وقت بیت المقدس، طرحهای را برای حفر کانالیهایی در بخش قدیم نزیک به مسجد
اعلام کرد که واکنش فلسطینی ها به این مسئله بسیار قوی بود و درگیری هایی
را در کرانه باختری نوار غره و قدس در پی داشت که 18 نظامی اسرائیلی و بیش
از 70 فلسطینی کشته شدند.

- در سال 1996 نتانیاهو اجازه حفر تونل داد و در جریان اعتراض فلسطینیان، 75 نفر کشته شدند.

- در سال 1997 دو اسرائیلی به قصد انداختن سر خوک به داخل صحن مسجد بازداشت شدند؛ آنها اعلام کردند که در آئین یهود، خوک نجس نیست.

-
در 9 ژوئن 1997 از برگزاری نماز جمعه ممانعت به عمل آمد. این اتفاق اولین
باری بود که از زمان جنگهای صلیبی از 1187 میلادی تاکنون رخ داد.

-
29 سپتامبر 2000 آریل شارون رئیس مخالفان راست گرا وارد مسجدالاقصی شد و
فلسطینی های سعی کردند مانع شوند؛ پلیس اسرائیل 16 فلسطینی را کشت و دهها
تن را مجروح کرد که آغازگر انتفاضه دوم شد.

- 5 فوریه سال 2007 اسرائیل اقدام به حفر مسجد الاقصی و از بین بردن باب المغابه در نزدیکی دیوار براق کرد.

رسالت بشری و اسلامی

اقدام اخیر صهیونیست ها علیه قبله اول مسلمین نه اولین شیطنت سردمداران تل آویو بوده و نه آخرین آن خواهد بود.

مسجدالاقصی
تا به امروز دورانی سخت و پر خطر را پشت سر گذاشته و از این پس نیز چنین
خواهد بود، اما در این بین رسالتی بر عهده مسلمانان است و آن واکنشی متحد
و محکم به شیطنت هایی است که سران رژیم اسرائیل هر از چندگاه صورت می
دهند.

گرچه
اسرائیل در سال های گذشته در تلاش بود تا تخریب این بنای اسلامی و بشری را
به افراد و گروههای تندی بدهد که هیچگونه خواستگاهی در جامعه پست مدرن
اسرائیل ندارند، اما این اقدام آن هم از سوی هیئت حاکمه حکایت از آن دارد
که تخریب بنای اسلامی یک استراتژی قانونمند از سوی سران صهیونیسم آن هم
حتی در خاورمیانه مدرن است.

مرکز اسناد انقلاب اسلامی www.irdc.ir