هری پاتر: اسطورهء زمان ما

سلام!

من بالاخره برگشتم. متن زیر رو از یکی از وبلاگ های دوست وام گرفته ام. این قضیه هری پاتر ذهنم رو مشغول کرده بود و می بایست حتمآ کاری می کردم، که بالاخره کردم. امیدوارم برای دوستان جالب باشد.

نویسنده کتابهای هری پاتر جایزه های متعددی را از آن خود ساخته و بارها عمیقاً تحسین شده است. رولینگ در پی چاپ نخستین کتاب از مجموعه پاتر،  از اینکه به کاری مشغول است که آن را بسیار دوست می دارد، اظهار خوشبختی کرد و بزرگترین پاداش خود را استقبال مردم خواند. جوایز فراوانی انتظار او را می کشید، جایزه های هوگو Hugo، Bram Stroker، جایزه Whitbread مخصوص کتابهای کودکان، نشان افتخار مخصوص به خاطر دریافت جایزه Smarties در سه سال پیاپی و...

رولینگ در برنامه های تلویزیونی تولیدی و زنده گوناگونی حضور یافته که مشهورترین آنها برنامه های 60 دقیقه، برنامه «امروز»، برنامه زنده لری کینگ، مصاحبه با بی.بی.سی و... است.

دیدار نویسنده هری پاتر از مدارس گوناگون، سبب هیجان و شادی بچه ها می شود، رولینگ هر هفته تعداد قابل توجهی نامه و پیام دریافت می کند و شگفتا که شمار زیادی از آنها به طرح پرسش درباره سحر و جادوگری اختصاص دارد و بچه های زیادی مشتاق فراگیری جادوگری هستند و چه شخصی بهتر از خالق کتابهای پاتر که از نظر آنها استاد بی بدیل جادو و جادوگری است!

مؤسساتی در آمریکا و آلمان نیز با شرایط مشابهی مواجهند؛ تعدادی کودک و نوجوان مشتاق جادوگری، مرتب برای آنها نامه می نویسند و سؤال می کنند.

توهین به گاو مقدس هندو:

به رغم منتقدان و مخالفان آثار جی.کی.رولینگ، موفقیت شگفتی آور و روزافزون کتابهای هری پاتر و محبوبیت او در میان مخاطبان همه گروههای سنی ادامه دارد. تعداد منتقدان رولینگ در قیاس با ستایندگان او واقعاً  ناچیز است. بسیاری از این گروه روحانیون مسیحی یا طرفداران افراطی مسیحیت هستند و برخی از آنان نیز استادان دانشگاه و منتقدان زبده ادبی.

عده ای از این منتقدان باور دارند که سرگرمی و تخیل بیش از حد موجب باروری فکری می شود و انسانها را در ورطه پایان ناپذیری می اندازد و از تفکر دور می کند. از نظر این عده- که بسیاری از آنها روان شناس و متخصص تعلیم و تربیت هستند- جامعه امروز به سرعت به آنچه هاکسلی تصویر کرده است، نزدیک می شود و انسانها در مظاهر مدرنیته غرق می شوند.

بعضی منتقدان ادبی معتقدند که اصولاً هری پاتر ادبیات نیست و نمی توان آن را در زمره آثار ادبی کودکان قرار داد؛ آثار نویسندگانی چون ایندبلایتون، سی.اس.لوئیس، مری نورتن. عده  ای دیگر نیز برآنند که قصه های هری پاتر از عمق چندانی برخوردار نیست و این، اعتقاد بعضی از افراد مطرح و سرشناس در عرصه نقد ادبی است. رابرت مک کرام- دبیر سرویس ادبیات نشریه The Observer of London- از کسانی است که در این زمینه به خالق پاتر خرده می گیرد و سطحی بودن داستانهای رولینگ را ایراد عمده آنها می داند. هرچند که، هم او قابلیت و توانایی داستان سرایی رولینگ را می ستاید.

عده ای دیگر از روان شناسان، عادی بودن استفاده از الکل و همچنین فحاشی را در کتابهای هری پاتر منفی می دانند و این مسائل را برای بچه ها مضر. بسیاری هم بر این باورند که خود نویسنده با «رموز جادوگری» آشناست و در سحر و جادو سررشته دارد!

یکی از منتقدان رولینگ، فیلمی درباره کارهای او و جادو ساخته است. در این فیلم 60 دقیقه ای، سازندگان به استدلال برضد شیوه کار و ذهنیت رولینگ در خلق هری پاتر پرداخته اند و به طرح این مسئله که نویسنده داستانهای هری پاتر «ماسک خندانی بر چهره شیطان» زده است و با این کار، جادو را- که اساساً پدیده ای شیطانی است- موجه و مثبت جلوه داده است. کمپانی جرمیه این فیلم را تهیه کرده است.

از دیدگاه مسیحیت، جادوگری امری منفور و مردود است و درواقع نمادی از شیطان. مخالفان مذهبی هری پاتر معتقدند که رولینگ، شیطان را معصوم و دوست داشتنی معرفی کرده است. مجله مذهبی ورلد (جهان) نیز در کنار تعریف از توانایی نویسنده هری پاتر در نقل داستان و پرورش موضوعی جذاب، این اثر را به همین دلایل رد می کند.

CBN) )سرویس خبری بنیادگرایان مسیحی ضمن نفی سحر و جادو، نزدیکی به هری پاتر را مضر و منفی تلقی می کند.

تعصب مسیحیان بر مخالفت با رولینگ و پاتر تا حدی است که جان سیمپسن- کشیش مسئول کلیسای جامع کنتربری- اجازه نداد که برای فیلمبرداری بخشی از فیلم هری پاتر، از این کلیسا استفاده شود. در پی پرسشها و انتقادهایی که از او شده بود، وی توضیح داد که شخصاً مخالفتی با این کار نداشته، ولی هراس از موضع گیری متعصبان و تکفیرشدن توسط جامعه مسیحیت، او را به مخالفت واداشته است.

در حاشیه این اقدام، نشریه تورنتواستار (ستاره تورنتو) در مقاله ای به تصمیم کلیسا حمله تندی کرده و حتی عنوان مقاله را به گونه ای رادیکال برگزیده که پیش از خواندن آن نیز موضع نویسنده روشن است. تیتر مطلب این است: «مراقب هالوهای خشک مغز باشید!» و سراسر مقاله نیز انتقاد از مواضع کلیسا است.مسیحیان افراطی، جادو را نشان از شیطان و جادوگر را مظهری از روح شیطان می دانند، حتی تا پایان قرن نوزدهم، جادوگران، مطرود بودند و در طول تاریخ، حتی مواردی از سوزاندن جادوگران نیز دیده شده است.

برخی از تحلیلگران مذهبی در مورد آثاری چون هری پاتر چنین نظر می دهند: «انسان، مخلوق خداوند است و روح خدا در او دمیده شده، پس انسان نیز چون خالق خود درپی خلق است.» درواقع این گروه، پیدایش داستانهای خلاقانه را تبلوری از این تمایل به آفریدن می دانند و یادآوری می کنند که این خلق را نباید با وجوه شیطانی آلوده کرد.

اما هری پاتر نخستین داستانی نیست که برمبنای تخیل و جادو استوار است. تاکنون کم نبوده اند داستانهایی که همین مضامین را داشته اند؛ ازجمله داستانهای مری نورتن. مسئله آن است که عناصر تشکیل دهنده محتوا و داستان هری پاتر، جذابیتهای بیشتری از اسلاف خود دارند. نویسنده مقاله ای در نیویورک تایمز به پرورش استادانه موضوع در داستانهای هری پاتر اشاره می کند و تأکید دارد که این المان ها سبب جذاب تر شدن قضیه برای بزرگسالان می شود.

هیلی در نشریه آمریکایی Crooked Timber رویدادها و فرایند قصه را باورناپذیر و هری را زیادی خنگ می نامد و از ضعیف بودن محتوای داستان گله دارد.

دنی یی منتقدی آمریکایی است و از منتقدان نقطه عطف و همچنین نثر کتاب های هری پاتر است. او می نویسد که هواداران رولینگ طوری از او و آثارش دفاع می کنند که گویی داستانهای هری پاتر گونه ای از گاوهای مقدس هندوست و به نظر می رسد که رولینگ نوعی جادوی شیطانی دارد و آدمها را هم سحر کرده!

مذهبیان افراطی چنان با کتابهای هری پاتر دشمنند که در چند جای آمریکا مراسم کتاب سوزان به راه انداختند و کتابهای رولینگ را سوزانده اند. در یکی از نقاط آمریکا، از آنجا که اجازه برپا کردن آتش از سوی اداره محیط زیست به گروه مذهبی داده نشد، آنها مراسم را به مراسم قیچی کردن کتابها تبدیل کردند.

گروهی از روان شناسان، خواندن داستانهای هری پاتر را برای کودکان و نوجوانان مضر می دانند و کتابهای هری پاتر را سرگرمی های بی ضرری تلقی نمی کنند. بارابارا کامبر مدیر مرکز مطالعات سیاستهای فرهنگی و آموزشی در دانشگاه استرالیای جنوبی، بازگشت و تسلط بی چون و چرای جاروهای پرنده و کلاه های نوک تیز را مترادف با دور شدن بچه ها از اندیشه و خلاقیت می داند و مطرح شدن جادو و جادوگری را خطرناک برای روح بچه ها. او زبان داستانهای هری پاتر را هم غیرادبی و ضعیف می خواند. بسیاری از کارشناسان و منتقدان ادبی از شیوه نگارش و نوع نثر جی.کی.رولینگ ایراد می گیرند.