ادبیات ایران پیش از اسلام یک
مجموعه
فعّالیتهاى ادبى ایرانیان باستان که به دو صورت شفاهى و مکتوب و
به تمامى زبانهاى ایرانى است. بخشى از آنها دولتى است، مانند
سنگنوشتههاى شاهان و نوشتههاى روى سکّهها و بخشى دیگر، مبتنى بر
داستانهاى ملّى، افسانهها و بعضى از آداب و رسوم اجتماعى است و
پیکرة اصلى ادبیات شفاهى غیردینى پیش از اسلام را تشکیل مىدهد.
امّا بیشتر آثارى که از این دوران به صورت مکتوب بر جاى مانده با
دستگاههاى دینى زردشتى، بودایى، مانوى و مسیحى مرتبط است و بدنه
اصلى ادبیات دینى ایران پیش از اسلام را مىسازد. در ایران پیش از
اسلام، آثار دینى و ادبى معمولاً به کتابت درنمىآمده و بیشتر به
صورت روایى، سینه به سینه، منتقل و حفظ مىشده است. مثلاً کتاب
اوستا ، پس از سدهها انتقال شفاهى، سرانجام در دورة ساسانى به
کتابت درآمد .
پایبندى ایرانیان به حفظ سنّت ادبیات شفاهى و
نیز جنگها و تعصّبات دینى و فرهنگى و تغییر خطّ و زبان و بسیارى
عوامل دیگر موجب نابودى گنجینه ادبى پرارزش ایران پیش از اسلام
شده است. از اینرو، آنچه از زبانهاى مختلف ایرانى به صورت مکتوب
باقى مانده در برابر حجم گستردة ادبیات ایران باستان بسیار ناچیز
است.
کلمات کلیدی : ادبیات